Afgelopen weken is suiker weer een trending topic geweest in het nieuws. Er moet echt minder suiker in het eten! De gemiddelde Nederlander krijgt maar liefst 44 kilo suiker per jaar binnen, omgerekend zo’n 115-120 gram of 30 suikerklontjes per dag! Het gaat zowel om suiker uit fruit en granen als om toegevoegde suikers. Het Voedingscentrum onthoudt zich van uitspraken over de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van suiker.
Het RIVM zegt afgelopen week: Met de huidige afspraken worden er slechts “kleine stappen gezet” om de dagelijkse inname van zout en suiker te verlagen. Nederlanders consumeren dagelijks gemiddeld 8,7 gram zout en 114 gram suiker. Dit is volgens het RIVM veel te veel.
Klinkt mooi natuurlijk wat hier geroepen wordt: we eten simpelweg teveel suiker is de conclusie. Die term suiker kun je echter op verschillende manieren opvatten. De een denkt misschien dat we geen suiker meer over de pannenkoeken en in de koffie en thee gooien, het andere extreme zou kunnen zijn dat we alle stoffen mijden die suiker genoemd worden. Daarom een toelichting op wat er zoal bestaat en wat daarvan nog prima wel goed te eten is.
Suiker is lekker zoet, en daardoor eet je er al gauw te veel van. Ook voegen veel fabrikanten suiker toe aan levensmiddelen omdat het goedkoop is en een lekkere smaak geeft. Voor je het weet krijg je dagelijks onbewust te veel suiker binnen en juist dat is niet goed voor je gezondheid.
Laten we eerst kijken naar wat suiker nou eigenlijk is. Suiker wordt gemaakt van suikerriet, suikerpalm of suikerbieten. Je hebt suiker in verschillende soorten en maten; bruin, wit, groot, klein, zacht, ruw, verpoederd, vloeibaar of in geleivorm. De grote overeenkomst is de zoete smaak. Suiker komt voor in snoep, gebak en frisdrank maar ook in heel veel andere dingen zoals bijvoorbeeld sauzen, brood, vleeswaren en ook in groente en fruit zit suiker. De reden waarom suiker als iets slechts wordt gezien ligt aan de manier waarop je lichaam suiker verwerkt. Natuurlijk zijn niet alle suikers slecht voor je. We kunnen een verschil maken tussen sucrose, fructose en glucose. Dit zijn alle drie suikers, maar je lichaam verwerkt deze suikers anders waardoor het ook anders op de verschillende soorten suikers reageren.
Glucose is een suiker belangrijk is voor het lichaam. Je lichaam gebruikt glucose als energiebron en dit is belangrijk om goed te kunnen functioneren. Glucose zorgt ervoor dat je lichaam insuline aanmaakt. Insuline gaat via je bloed naar je hersenen zodat die jou een seintje kunnen geven wanneer je genoeg hebt gegeten. Iedereen heeft glucose in het bloed zitten. Je lichaam kan zelf glucose aanmaken dus zoveel extra suiker uit voeding hebben wij helemaal niet nodig.
Dan nu Sucrose en fructose. Net zoals glucose, is fructose een enkelvoudige suiker, die beschouwd wordt als een simpele suiker. Het wordt vaak “fruitsuiker” genoemd omdat fructose van nature voorkomt in fruit en groente. Het lichaam heeft ook langer de tijd nodig om natuurlijk voorkomende fructose te verwerken, omdat groente en fruit ook vezels en andere fyto-proteïnen bevatten. Vanwege deze ongehaaste vertering wordt er geen insuline vrijgegeven als dit voedsel wordt afgebroken. Wanneer er een hoger niveau insuline is, zal het lichaam beginnen met het opslaan van vet in de lever en ook de eetlust verhogen.
Fructose wordt al sinds het midden van de jaren 1800 gebruikt als zoetmiddel en is in feite de meest wateroplosbare suiker van allemaal. Het kan ook ongeveer twee keer zo zoet zijn als sucrose, dus er is veel minder nodig om de gewenste zoetheid te krijgen. Gegranuleerde fructose kan in elke supermarkt worden gekocht als tafelsuiker. Een nadeel van fructose is dat het geen seintje naar je hersenen stuurt. Bij glucose wordt er een seintje aan je hersenen gegeven dat aangeeft dat je genoeg hebt gehad en vol zit. Bij fructose niet waardoor je dus letterlijk door kunt blijven eten. Hierdoor komt het fructose gehalte in je lichaam nog hoger te liggen. Op een gegeven moment kan je lever al deze fructose en het voedsel niet meer verwerken en wordt de fructose omgezet naar vet. Met als logisch resultaat dat je dik wordt.
Fructose is een fruitsuiker dus dit zit onder andere in fruit. Maar is dit dan slecht? Teveel fruit niet goed, maar dat is bij alles wat je teveel doet. Het klopt dat je suikers binnenkrijgt van fruit, maar onbewerkt fruit bevat echt maar heel weinig fruitsuikers en er zitten veel benodigde vezels in. Als je moet kiezen tussen een chocoladereep en een appel kun je altijd beter voor de appel gaan. Beide bevatten suikers maar de appel bevat veel en veel minder suikers dan de chocoladereep. Daar komt ook nog is bij dat de fruitsuikers in een appel puur zijn en die in een chocoladereep bewerkt.
Fructose en sucrose worden heel snel opgenomen maar kunnen alleen door de lever verwerkt worden. Hierdoor moeten er ook veel meer calorieën verwerkt worden. Glucose wordt grotendeels door je lichaam verwerkt door je bloed en dergelijke. Daarom hoeft je lever veel minder calorieën te verwerken. Door het hoge suikergehalte in sucrose maakt je lichaam meer insuline aan waardoor je bloedsuikerspiegel omhoog schiet. Hierdoor krijg je snel energie (de zogenoemde “sugarrush), maar deze energie is ook heel snel weer weg. De dip die je dan krijgt wordt ook wel “sugarcrash” genoemd. Om de sugarrush terug te krijgen, wil je snel weer energie dus eet je vaak nog meer fructose. Dit is een vicieuze cirkel en dat is precies hoe een suikerverslaving werkt. Maar waarom is fructose dan niet slecht in fruit? Dit komt dus door hoe je lichaam het verwerkt. Fructose geeft geen seintje af aan je lichaam met dat je vol zit, maar vezels doen dit wel. Onverwerkt fruit en groente zitten boordevol vezels en deze vezels laten je via je hersenen weten dat je vol zit en je dus kan stoppen met eten. Hierdoor ga je niet overeten en kom je dus ook niet meteen aan.
Als je geen of juist minder suiker wilt eten, stop dan niet meteen in 1 keer met het eten van suiker. Dit ben je niet gewend en hou je dus ook bijna niet vol. Maak langzaam bewustere keuzes en begin bijvoorbeeld door te stoppen met frisdrank drinken. Als je hier eenmaal aan gewend bent, kun je weer iets extra’s laten staan. Bewerkt voedsel bevat vaak veel suiker, probeer zo min mogelijk bewerkt voedsel te eten maar dit valt vaak nog helemaal niet mee. Eet voeding zonder een ingrediëntenlijst. Een komkommer heeft geen ingrediëntenlijst en een mandarijn ook niet. Suikers / koolhydraten als een bezetene uit je voedingsprogramma schrappen is dus geen optie. Natuurlijk heeft je lichaam het wel nodig. Denk maar eens aan je concentratievermogen en zelfbeheersing, maar het maakt ook serotonine aan (wat we ook wel gelukshormoon noemen). Consumeer het echter met mate en als je dagelijks voldoende fruit eet, krijg je ook al voldoende natuurlijke suikers binnen.
Suiker kent allerlei gedaantes op het etiket in de winkel, dat is dus iets om te leren herkennen. Voor het gemak maar even een beknopt lijstje met benamingen van een aantal toegevoegde suikers in producten:
- Suiker
- Kristalsuiker
- Basterdsuiker
- Kandij(-suiker)
- Geleisuiker
- Vanillesuiker
- Glucosestroop
- Fructosestroop
- Dextrose
- Druivensuiker
- Sacharose
- Sucrose
- Melasse(-stroop)
- Invertsuiker
Het is nogmaals belangrijk op te merken dat artikelen, die verwijzen naar onderzoeken over het verband van fructose en metabool syndroom, die het risico op zowel diabetes als cardiovasculaire ziekten verhoogt, niet geheel accuraat zijn. In de onderzoeken, waar deze informatie op gebaseerd is, werd gebruik gemaakt van pure fructose. Pure fructose komt in minimale hoeveelheden voor in het dieet van mensen.
Het volledig verwijderen van sucrose of fructose uit het dieet, zal de mogelijkheid op het verkrijgen van vet niet uitsluiten. Obesitas en diabetes kunnen niet worden veroorzaakt door slechts een voedingsmiddel of ingrediënt. Het is een combinatie van vele factoren, inclusief hoe actief of inactief een persoon is. Bewegen blijft naast voeding dus ook heel erg belangrijk.